Czy wartości etyczne mają znaczenie dla ładu gospodarczego i biznesu?

Trwa dyskusja o tym, czy ekonomia może być nauką wartościującą, wykraczającą w swych analizach poza czysty opis faktów na rzecz formułowania sądów etycznych o rzeczywistości gospodarczej. Jeśli uznamy, że tak, to nauki ekonomiczne mogą stać się narzędziem zmiany świata społecznego, co kładzie na nie dużą odpowiedzialność. Coraz więcej osób zgadza się co do tego, że etyka w biznesie i gospodarce ma ogromne znaczenie z perspektywy zachowania ładu gospodarczego.

Z definicji etyka biznesowa to zasady moralne, które działają jako wytyczne dla sposobu, w jaki firma prowadzi swoje działania. Przykładem etyki biznesowej jest stosowanie przez korporację zasad moralnych w celu określenia najlepszego sposobu traktowania swoich pracowników, udziałowców i klientów.

Główne założenia ładu gospodarczego

Głównym założeniem ładu gospodarczego jest poprawa warunków życia ludzi, co bezpośrednio wiąże się z coraz lepszym zaspokajaniem potrzeb ludności. Reguły życia gospodarczego są jednak nietrwałe – najlepiej pokazują to kryzysy finansowe. Czy większe uwzględnienie etycznego wymiaru życia gospodarczego może przyczynić się do zwiększenia stabilności ładu gospodarczego?

Wartości etyczne i ramy moralne przenikają wymianę i szeroko rozumiany biznes. Wzrasta studium etyki w życiu gospodarczym. Ekonomia jest powiązana zarówno z etyką, jak i teorią racjonalności. Ekonomia uzupełnia i krzyżuje się z filozofią moralną zarówno w koncepcjach, które zbudowała, jak i w sposobie podchodzenia do różnych problemów.

Społeczny i etyczny wymiar działalności ma ogromne znaczenie. Od tego, jakie założenia aksjologiczne przyjmują politycy decydujący o kształtowaniu systemu ekonomicznego zależy, czy będzie się akceptować takie zjawiska jak nierówności społeczne, wykluczenie, koncentrację bogactwa w rękach nielicznej grupy elit. W zależności od tego, czy wyznajemy wartości kolektywistyczne, czy indywidualistyczne zależy, czy rządy będą skręcały w stronę deregulacji, liberalizacji i prywatyzacja, czy w kierunku uwspólnotowienia i rozbudowanej redystrybucji na rzecz mniej uprzywilejowanych. Problem etyki w gospodarce obejmuje takie zagadnienia jak: niestabilność, niepewność, nierówność, władza monopolistyczna i niezrównoważenie. Rozwiązanie tych kwestii jest kluczowe z perspektywy budowy sprawiedliwego ładu gospodarczego. To wartości, jakie przyjmujemy, decydują o wyznaczeniu celu rozwoju gospodarczego.

Warto pamiętać, że etyka, polityka i ekonomia są ze sobą ściśle związane. Zasięg ich wpływów się przenika, tworząc świat, w którym żyjemy. Uwzględnienie perspektyw tych dziedzin przy badaniu rzeczywistości społecznej pozwala lepiej zrozumieć instytucje kształtujące nas świat.

Nieoczywiste funkcje ekonomii

W ekonomii chodzi o dobro i zło – o to, jakie wartości chcemy kultywować. Funkcja ekonomii powinna wykraczać poza proste stwierdzenie “jest” i próbować formułować wizję tego “jak być powinno”. Wreszcie ekonomiści odgrywają ważną rolę w próbach poprawy społeczeństwa. Ekonomia normatywna bada koszty i korzyści alternatywnych polityk. Wybór spośród tych alternatyw wymaga od ludzi uszeregowania celów, a ich rankingi są określane przez wartości etyczne.